दहावी नंतर काय करावे? | दहावी नंतर चे कोर्स

दहावी नंतर काय करावे हा निर्णय महत्त्वाचा का आहे?

यशस्वी करिअर करण्यासाठी तुमच्या करिअरचा पाया व्यवस्थित असणे महत्त्वाचे आहे. हा पाया म्हणजे तुमचा 10वी वर्ग पूर्ण झाल्यानंतर तुम्ही घेतलेला निर्णय आहे.

10वी पूर्ण झाल्यानंतर तुम्ही जो निर्णय घेता त्याचा थेट परिणाम तुम्ही भविष्यात घेणार असलेल्या निर्णयांवर होतो.

उदाहरणार्थ – तुम्हाला डॉक्टर व्हायचे आहे. डॉक्टर होण्यासाठी काय केले पाहिजे? तुम्हाला पीसीबी विषयांसह विज्ञान शाखेत १२वी पूर्ण करणे आवश्यक आहे. दहावीनंतर तुम्ही पीसीबी विषयांसह ११वीच्या विज्ञान शाखेत प्रवेश घेण्याचा निर्णय घेतला नाही तर तुम्ही कधीही डॉक्टर होऊ शकणार नाही.

या उदाहरणावरून तुम्हाला समजले असेलच की इयत्ता 10वी नंतर करिअरचा योग्य निर्णय घेणे तुमच्यासाठी किती महत्त्वाचे आहे. या लेखात मी तुम्हाला इयत्ता 10वी नंतर विद्यार्थ्यांनी घेतलेले संभाव्य निर्णय समजावून सांगणार आहे.

दहावी नंतर काय करावे? | दहावी नंतर चे कोर्स | १० वी नंतर करियर

दहावी नंतर काय करायचं?

इयत्ता 10वी नंतर करण्‍यासाठी तुमच्याकडे विविध पर्याय उपलब्ध आहेत. ते पर्याय आहेत –

तुम्ही अकरावीला प्रवेश घेऊ शकता
तुम्ही पॉलीटेकनिक (डिप्लोमा) कोर्सला प्रवेश घेऊ शकता
तुम्ही आयटीआय कोर्सला प्रवेश घेऊ शकता

वरील पर्याय योग्य असले तरी ते तुम्हाला कोणत्या दिशेने घेऊन जातील याची पूर्ण कल्पना ते लेख तुम्हाला देत नाहीत आणि ही माहिती घेण्यास पुरेशी नाही हे तुमच्या लक्षात येत नाही.

त्यामुळे ते टाळण्यासाठी मी तुमचे पर्याय 6 श्रेणींमध्ये वर्गीकृत केले आहेत. ते आहेत –

विज्ञान आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रात करिअर
कॉमर्समध्ये करिअर
कला आणि मानविकीमध्ये करिअर
पॅरामेडिकलमध्ये करिअर
संरक्षण क्षेत्रात करिअर
कौशल्य विकास अभ्यासक्रम

चला त्यांच्याकडे एक एक नजर टाकूया.

विज्ञान आणि तंत्रज्ञान क्षेत्रात करिअर

विज्ञान आणि तंत्रज्ञानातील करिअर म्हणजे असे करिअर जो विज्ञान किंवा तंत्रज्ञानाशी अधिक संबंधित आहे.

मी तुम्हाला विज्ञानातील उच्च करिअरची काही उदाहरणे देतो.

विज्ञानातील काही शीर्ष कारकीर्द आहेत –

डॉक्टर (Doctor)
भूगर्भशास्त्रज्ञ (Geologist)
रसायनशास्त्र (Chemistry)
अभियंता (Engineer)
भौतिकशास्त्रज्ञ (Physicist)
डेटा विश्लेषक (Data Analyst)
रसायनशास्त्रज्ञ (Chemist)
संशोधन शास्त्रज्ञ (Research Scientist)
वेब डेव्हलपर (Web Developer)
पशुवैद्य (Veterinarian)
स्त्रीरोगतज्ज्ञ (Gynaecologist)
फार्मासिस्ट (Pharmacist)
वैद्यकीय अधिकारी (Medical Officer)
सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञ (Microbiologist)
बायोकेमिस्ट (Biochemist)
शास्त्रज्ञ (Scientists)
प्राणीशास्त्रज्ञ (Zoologists)

विज्ञानात करिअर कसे करायचे?

विज्ञानात करिअर करण्यासाठी अकरावीला विज्ञान शाखेत आवश्यक विषयांसह प्रवेश घ्यावा. (किंवा पॉलिटेक्निक अभ्यासक्रमांना प्रवेश घ्या जे तुम्हाला तुमचा डिप्लोमा पूर्ण केल्यानंतर विज्ञान संबंधित अभ्यासक्रमांना प्रवेश घेऊ देतात.)

काही करिअरसाठी तुम्हाला जीवशास्त्र विषयाची चांगली समज असणे आवश्यक आहे तर इतरांना तुम्हाला गणिताची चांगली समज असणे आवश्यक आहे.

करिअर ज्यांना बारावीमध्ये PCB आवश्यक आहे –

या करिअरसाठी तुम्हाला जीवशास्त्राची चांगली समज असणे आवश्यक आहे ते आहेत –

डॉक्टर (MBBS, BHMS, इ.)
दंतचिकित्सा (BDS)
फार्मासिस्ट (बी फार्मसी, डी फार्मसी, फार्म डी, इ.)
जैवतंत्रज्ञान
वनस्पतिशास्त्र
आयुर्वेद (BAMS)
प्राणीशास्त्र
नर्सिंग (10 वी नंतर नर्सिंग अभ्यासक्रम)
पॅथॉलॉजी

तुम्हाला वरीलपैकी एखाद्या करिअरमध्ये स्वारस्य असेल तर अकरावीत प्रवेश घेताना तुम्ही पीसीबी हा विषय निवडावा.

करिअर ज्यांना बारावीमध्ये PCM आवश्यक आहे

ज्या करिअरमध्ये तुम्हाला गणिताचे चांगले ज्ञान असणे आवश्यक आहे ते आहेत –

अभियंता (सॉफ्टवेअर अभियंता, संगणक अभियंता, यांत्रिक अभियंता इ.)
फार्मासिस्ट (बी फार्मसी, डी फार्मसी, फार्म डी, इ.)
अॅनिमेटर
वास्तुविशारद (Architect)
पायलट
गणितज्ञ
डेटा सायंटिस्ट
मशीन लर्निंग
कृत्रिम बुद्धिमत्ता (Artificial Intelligence)
तंत्रज्ञान पदवी (BCA, B.Tech, B.Sc, इ.)

जर तुम्हाला वरीलपैकी एका करिअरमध्ये स्वारस्य असेल तर तुम्ही इयत्ता 11 वी मध्ये प्रवेश घेताना पीसीएम निवडा.

एवढंच? नाही, सायन्स मध्ये तुमच्याकडे तिसरा देखील पर्याय आहे.

अकरावीत PCMB विषय घेणे

तुम्ही गणित आणि जीवशास्त्र या दोन्ही विषयांमध्ये चांगले असल्यास PCMB विषय देखील निवडू शकता. 10वी नंतर इयत्ता 11वी मध्ये प्रवेश घेताना PCMB विषय निवडण्याचे काही फायदे आणि तोटे आहेत.

पीसीएमबी विषय निवडण्याचे फायदे –

तुमच्या करिअरबाबत निर्णय घेण्यासाठी तुम्हाला वेळ मिळेल. जेव्हा तुम्हाला खात्री असेल की तुम्हाला विज्ञानात करिअर करायचे आहे परंतु तुम्हाला जीवशास्त्र किंवा गणितात जायचे आहे की नाही याची खात्री नाही, तेव्हा तुम्ही PCMB निवडणे चांगले आहे. अशा प्रकारे तुम्हाला गोष्टी समजून घेण्यासाठी आणि नंतर निर्णय घेण्यासाठी वेळ मिळेल.
तुम्हाला उपलब्ध असलेल्या मोठ्या संधींमधून करिअर निवडण्यासाठी आणखी 2 वर्षे मिळतील. तुम्ही PCM किंवा PCB सह जाऊ शकता किंवा तुम्ही विज्ञान स्ट्रीम सोडू शकता आणि वाणिज्य/व्यवस्थापन करिअरमध्ये जाऊ शकता.

पीसीएमबी विषय निवडण्याचे तोटे –

जर तुम्हाला गणित किंवा जीवशास्त्र यापैकी एक विषयात रस असेल आणि तुम्ही PCMB विषय निवडले तर दुसरा विषय तुमच्यासाठी ओझे असेल. समजा तुम्हाला अभियंता व्हायचे आहे आणि तुम्ही पीसीएमबी विषय निवडले. अभियांत्रिकी प्रवेशासाठी पीसीएमची अट आहे. जीवशास्त्र (biology) हे तुमच्यासाठी फक्त अभ्यासाचे ओझे असेल कारण तुम्हाला त्याचा अभ्यास करून विषय पास करावा लागेल. आपण प्रथम स्थानावर जीवशास्त्र न निवडून हे ओझे टाळू शकता आणि पूर्णपणे पीसीएमवर लक्ष केंद्रित करू शकता जेणेकरून आपण अभियांत्रिकी प्रवेश परीक्षेत चांगले गुण मिळवू शकता.
तुम्हाला दोन्ही विषयांचा अभ्यास करावा लागेल. दहावीनंतर लगेच निर्णय घेतल्यास इतर विषयाचा अनावश्यक अभ्यास टाळता येईल. भविष्यात तुमच्या करिअरमध्ये कोणतेही योगदान नसेल अशा विषयाचा अभ्यास करून उपयोग नाही.

टीप – कोणत्याही विषय गटासह (PCB/PCM/PCMB) विज्ञान प्रवाहातून बारावी नंतर तुम्ही उपलब्ध असलेल्या कोणत्याही अभ्यासक्रमासाठी प्रवेश घेण्यासही पात्र आहात. तुम्ही (BBA, B.Com, CA, इत्यादी) वाणिज्य अभ्यासक्रमांना जाऊ शकता, तुम्ही कला आणि मानविकी अभ्यासक्रम निवडू शकता (LLB, पत्रकार, शिक्षक इ.). विज्ञान शाखेच्या विद्यार्थ्यांसाठी बारावीनंतर जास्तीत जास्त करिअर पर्याय उपलब्ध आहेत.

कॉमर्समध्ये करिअर

तुम्ही व्यवस्थापन, लेखा इत्यादी विषयात चांगले आहात असे तुम्हाला वाटत असल्यास दहावीनंतर निवडण्यासाठी वाणिज्य ही एक चांगली बाजू आहे.

वाणिज्य क्षेत्रात करिअर निवडण्यासाठी तुम्हाला वाणिज्य क्षेत्रात अकरावीला प्रवेश घ्यावा लागेल. विज्ञान शाखेतील विद्यार्थी देखील बारावी नंतर वाणिज्य शाखेतील कोर्स करू शकता.

वाणिज्य विद्यार्थ्यांसाठी काही सर्वाधिक पगाराच्या नोकर्‍या आहेत –

CA (चार्टर्ड अकाउंटंट)
गुंतवणूक बँकर
एचआर मॅनेजर
CFA
CPA
सीईओ
CMA
ACCA
CIMA
CS (कंपनी सचिव)
संशोधन विश्लेषक
उत्पादन व्यवस्थापक
हॉटेल व्यवस्थापक
इव्हेंट मॅनेजर

टीप – तुम्ही १२वी सायन्स कॉमर्स नंतर कला आणि मानविकी अभ्यासक्रमांनाही प्रवेश घेऊ शकता.

कला आणि मानविकी क्षेत्रातील करिअर

जर तुम्हाला कला आणि मानविकीमध्ये करिअर करायचे असेल तर तुम्हाला कला क्षेत्रात अकरावीला प्रवेश घ्यावा लागेल. कला आणि मानविकी क्षेत्रातील करिअरमध्ये उत्कृष्टतेसाठी सर्जनशीलता आवश्यक आहे. विज्ञान आणि वाणिज्य शाखेतील विद्यार्थी देखील ह्या कोर्स मध्ये प्रवेश घेऊ शकता.

काही प्रसिद्ध कला आणि मानविकी क्षेत्रातील करिअर आहेत –

वकील (LLB)
पत्रकार
अॅनिमेशन
शिक्षक
डिजिटल मार्केटिंग
परदेशी भाषा तज्ञ
हॉस्पिटॅलिटी प्रोफेशनल
ग्राफिक्स डिझायनर
इव्हेंट मॅनेजर
Copywriter

दहावीनंतर डिप्लोमा अभ्यासक्रम

10वी नंतर तुम्ही वेगवेगळ्या पॉलिटेक्निक आणि डिप्लोमा कोर्सेसलाही प्रवेश घेऊ शकता.

अभियांत्रिकी आणि वैद्यकीय क्षेत्रात डिप्लोमा अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.

अभियांत्रिकी डिप्लोमा अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर तुम्हाला अभियांत्रिकी डिग्रीच्या थेट द्वितीय वर्षासाठी प्रवेश दिला जातो. (इतर जे विद्यार्थी हा अभियांत्रिकी अभ्यासक्रम करतात किंवा या अभियांत्रिकी अभ्यासक्रमाच्या प्रथम वर्षाला प्रवेश घेतात ते असे विद्यार्थी आहेत ज्यांनी इयत्ता 11वी मध्ये पीसीएम घेतले आणि प्रवेशासाठी प्रवेश परीक्षा दिली.) हे वाचा – इंजिनीरिंग डिग्रीला प्रवेश घेण्याचे दोन मार्ग.

तुम्ही येथे सर्व डिप्लोमा अभ्यासक्रम पाहू शकता – दहावीनंतर डिप्लोमा अभ्यासक्रम

पॅरामेडिकलमध्ये करिअर

पॅरामेडिकलला डॉक्टरांची काही कर्तव्ये जसे की तपासणी, मूल्यमापन आणि उपचार, वैद्यकीय उपकरणे हाताळणे, नमुने तपासणे इ. करण्यासाठी प्रशिक्षित केले जाते.

10वी नंतर करावयाचे काही शीर्ष पॅरामेडिकल अभ्यासक्रम आहेत –

नर्सिंग केअर असिस्टंट मध्ये डिप्लोमा
आयुर्वेदिक नर्सिंग डिप्लोमा
ग्रामीण आरोग्य सेवा मध्ये डिप्लोमा
वैद्यकीय रेकॉर्ड तंत्रज्ञान डिप्लोमा
ईसीजी तंत्रज्ञान डिप्लोमा
डिप्लोमा इन डायलिसिस तंत्र
एक्स-रे तंत्रज्ञान डिप्लोमा

पॅरामेडिकल अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर तुम्हाला खालील नोकऱ्या दिल्या जातात-

वैद्यकीय रिसेप्शनिस्ट
वैद्यकीय कोडर
वैद्यकीय कार्यालय व्यवस्थापक
आपत्कालीन परिचारिका
संसर्ग नियंत्रण परिचारिका

संरक्षण क्षेत्रात करिअर (Career in Defense)

विविध संरक्षण सेवांचा समावेश होतो – आर्मी, एअरफोर्स, नेव्ही, कोस्ट गार्ड्स, मिलिटरी इंजिनिअरिंग सर्व्हिसेस इ.

सैन्यात कसे सामील व्हावे?

सैन्यात सामील होणे म्हणजे तुम्ही NDA (नॅशनल डिफेन्स अकादमी) किंवा IMA (इंडियन मिलिटरी अकादमी) मध्ये सामील व्हाल.

11वी नंतर तुम्ही NDA परीक्षा देऊ शकता.

प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे –

तुम्ही NDA UPSC परीक्षा पास केली
तुम्ही 5-दिवसीय सेवा निवड मंडळ मुलाखत पास करता
तुम्ही तुमचे मेडिकल पास करता

तुम्हाला एनडीएमध्ये पदवी आणि व्यावसायिक प्रशिक्षण दिले जाते.

IMA मध्ये प्रवेश घेण्यासाठी चार मार्ग आहेत.

तुमच्‍या पदवीच्‍या शेवटच्‍या वर्षांमध्‍ये, तुम्‍हाला एकत्रित संरक्षण सेवा परीक्षा उत्तीर्ण करणे, SSB उत्तीर्ण करणे आणि वैद्यकीयदृष्ट्या तंदुरुस्त असणे आवश्‍यक आहे. तुम्ही या पद्धतीने थेट प्रवेश म्हणून एमबीएमध्ये सामील व्हा.

बारावीच्या परीक्षेनंतर तुम्ही IMA मध्ये जाण्यासाठी अर्ज करता.

युनिव्हर्सिटी एंट्री स्कीम, येथे तुम्ही इंजिनिअरिंगच्या प्री-फायनल/फायनल इयरमध्ये सैन्यासाठी अर्ज करता.

अधिसूचित प्रवाहात तुमचे BE/BTech पूर्ण केल्यानंतर तांत्रिक पदवी अभ्यासक्रमात सामील व्हा.

संपूर्ण माहितीसाठी, कृपया भारतीय सैन्याच्या अधिकृत साइटला भेट द्या – भारतीय सैन्यात सामील व्हा

नौदलात कसे सामील व्हावे?

तुम्ही अधिकारी, नाविक किंवा नागरी म्हणून Navy मध्ये सामील होऊ शकता.

तुम्ही नौदलात सामील होण्यास पात्र आहात की नाही हे तुम्ही येथे तपासू शकता – https://www.joinindiannavy.gov.in/en/amieligible/eligibilityform

टीप – तुम्ही खलाशी म्हणून दहावीनंतर नौदलात सामील होऊ शकता.

जर तुम्ही 12वी नंतर नौदलात सामील होणार असाल तर हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की 12वी नंतर फक्त 12वी विज्ञानाचे विद्यार्थी नौदलात सामील होऊ शकतात. जर तुम्ही इतर प्रवाहातून 12वी पूर्ण केली असेल, तर तुम्हाला तुमच्या 10वीच्या निकालाच्या आधारे नौदलात सामील व्हावे लागेल.

हवाई दलात कसे सामील व्हावे?

तुम्ही एनडीए अंतर्गत हवाई दलात सामील होऊ शकता. तुम्ही तुमचे 10+2 भौतिकशास्त्र, गणित किंवा इंग्रजीसह पूर्ण केले पाहिजे किंवा डिप्लोमा किंवा इंटरमीडिएट/मॅट्रिक्युलेशनमध्ये एकूण 50% गुणांसह आणि 50% गुणांसह कोणत्याही प्रवाहात 3 वर्षाचा डिप्लोमा उत्तीर्ण केला पाहिजे.

तुम्ही ग्रॅज्युएशननंतर किमान ६०% गुणांसह हवाई दलातही सामील होऊ शकता.

एअर फोर्समध्ये सामील होण्याची दुसरी पद्धत एनसीसीद्वारे आहे. तुम्हाला बारावीत भौतिकशास्त्र आणि गणितात किमान ५०% गुण मिळालेले असावेत. तुम्ही BE किंवा B.Tech कोर्समध्ये 60% गुणांसह पदवीधर असणे आवश्यक आहे.

तुम्ही CDSE द्वारे नौदलात सामील होऊ शकता. CDSE द्वारे नौदलात सामील होण्यासाठी तुम्ही गणित आणि भौतिकशास्त्र या विषयांसह पदवीधर असणे आवश्यक आहे.

कौशल्य विकास अभ्यासक्रम (Skills Development Courses)

कौशल्य विकास अभ्यासक्रम हे आयटीआय अभ्यासक्रम किंवा प्रमाणपत्र अभ्यासक्रम आहेत जे विशिष्ट कौशल्य विकसित करण्यासाठी आणि नोकरी मिळविण्यासाठी किंवा त्याशी संबंधित व्यवसाय सुरू करण्यासाठी केले जातात.

काही शीर्ष आयटीआय अभ्यासक्रम आहेत –

मेकॅनिक
फिटर
पंप ऑपरेटर
इलेक्ट्रिशियन
सचिवीय सराव
ड्रेस मेकिंग

Related – ITI Information in Marathi

10वी नंतरचे काही शीर्ष प्रमाणपत्र अभ्यासक्रम आहेत –

SEO
अॅनिमेशन
फॅशन डिझायनिंग
Photography
सायबर सुरक्षा

हे असे पर्याय होते जे तुम्ही 10वी नंतर निवडू शकता. तुमच्या काही शंका असल्यास मला टिप्पण्यांमध्ये कळवा आणि मी त्यांना उत्तर देईन.

Jay Vijay Kale

नमस्कार 🙏 मी MarathiHQ.com चा लेखक आणि संस्थापक आहे. MarathiHQ.com ही शैक्षणिक माहिती देणारी वेबसाईट आहे. तुम्हाला MarathiHQ.com या साइटवर अभ्यासक्रम, प्रवेश परीक्षा आणि स्पर्धा परीक्षांची माहिती मिळेल.