आय आय टी  (“IIT, Indian Institute of Technology” अर्थात “भारतीय तंत्रज्ञान संस्था”) | IIT Course Information in Marathi

हा भारतातील २३ शिक्षण संस्थांचा समूह आहे जिथे विज्ञान शाखेतून शिकणार्‍या (भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र आणि गणित विषय घेऊन) बारावी उत्तीर्ण झाल्यावर  बहुतेक विद्यार्थ्यांना जायचे असते. परंतु योग्य मार्गदर्शन व माहितीच्या अभावामुळे अनेक विद्यार्थी बारावीनंतरही आयआयटी सारख्या संस्थांविषयी त्यांना पूर्ण माहिती नसल्यामुळे तिथे जाण्याचे प्रयत्न सुद्धा करत नाही.

जवळजवळ सर्वचं भारतीय विद्यार्थी आणि पालकांनी आयआयटी हे नाव ऐकले आहे, परंतु त्यापैकी बर्‍याच जणांना IIT विषयी पूर्ण माहिती नसते.

आयआयटी म्हणजे काय? आणि आयआयटीमधून पास होण्याचे काय फायदे आहेत? याची अनेक विध्यार्थी व पालकांना माहितीच नसते.

आयआयटी ही तंत्रज्ञानाचे शिक्षण देणारी संस्था असून, विद्यार्थ्यांना उच्च दर्जाचे तंत्रज्ञानविषयक शिक्षण देण्यासाठी भारत सरकारने स्थापन केलेली संस्था आहे. आयआयटी ही केवळ भारतातच नव्हे तर जगातील सर्वात प्रतिष्ठित शैक्षणिक संस्था आहे. या संस्थेच्या माध्यमातून देशभरातून अनेक उच्चस्तरीय वैज्ञानिक, संशोधक, तंत्रज्ञ आणि अभियंते बाहेर पडतात.

भारतातील सर्वात जुने आय आय टी कोणते? 

आयआयटी खडगपूर ही भारताची पहिली आयआयटी संस्था आहे, जी 1951 साली भारताचे पहिले पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांच्या नेतृत्त्वात भारत सरकारने स्थापित केली आहे. आज भारतात एकूण 23 आयआयटी वेगवेगळ्या राज्यात आहेत. या संस्थांमध्ये लाखो विद्यार्थी अभ्यास करतात.

जेव्हा उच्च दर्जाच्या अभियांत्रिकी शिक्षणाचा प्रश्न येतो तेव्हा आयआयटीचे नाव सर्व-प्रथम घेतले जाते. कारण ही भारतातील सर्वात प्रतिष्ठित संस्था आहे आणि आज गूगल, मायक्रोसॉफ्ट आणि फेसबुक सारख्या मोठ्या कंपन्यांमध्ये काम करणारे लाखो कुशल आणि सक्षम अभियंते या संस्थांमधून बाहेर पडतात.

आयआयटीमध्ये प्रवेश प्रवेश परीक्षेनंतर दिला जातो. या संस्थांमध्ये प्रवेश मिळविण्यासाठी दोन प्रवेश परीक्षा उतिर्ण कराव्या लागतात.  या परीक्षा जगातील सर्वात कठीण परीक्षांपैकी आहेत.

सर्व आयआयटी संस्था या स्वायत्त संस्था आहेत, म्हणजेच त्यांचे सर्व अभ्यासक्रम आणि नियम आयआयटी संस्था स्वतःच बनवतात.

आयआयटीमध्ये प्रवेश कसा मिळवू शकता?

आयआयटी महाविद्यालयांमध्ये प्रवेश मिळविण्यासाठी विद्यार्थ्यांना प्रथम जे ई ई  मुख्य (JEE Joint Entrance Examination Mains)  संयुक्त प्रवेश परीक्षा पास करावी लागते.

यानंतर जेईई मुख्य उत्तीर्ण होणारे अव्वल 1.5 लाख विद्यार्थी आयआयटीमध्ये प्रवेशासाठी  JEE Advanced परीक्षा देतात. यात उत्तीर्ण झालेल्या पहिल्या एक लाख विद्यार्थ्यांना आयआयटीमध्ये प्रवेश मिळतो.

आयआयटी कॉलेजमध्ये  भिन्न भिन्न शिक्षणाच्या शाखा आहेत. सिव्हिल अभियांत्रिकी, सॉफ्टवेअर अभियांत्रिकी इत्यादी. उच्च पद प्राप्त झालेल्या विद्यार्थ्यांना B Tech साठी सॉफ्टवेअर अभियांत्रिकी करण्याची संधी मिळते तर निम्न दर्जाच्या विद्यार्थ्यांना मेकॅनिकल, सिव्हिल अभियांत्रिकी या शाखांमध्ये शिक्षण घ्यावे लागते.

JEE Mains ही राष्ट्रीय स्तरावरील प्रवेश परीक्षा आहे जी NIT, IIT, आणि CFTI महाविद्यालयांमध्ये B Tech आणि BE पदवीधर अभियांत्रिकी अभ्यासक्रमांमध्ये पात्रता मिळवण्यासाठी आवश्यक आहे.

JEE Mains ची परीक्षा NTA (National Testing Agency) नॅशनल टेस्टिंग एजंसी  कडून 2021 पासून वर्षातून 4 वेळा घेतली जाणार.  परीक्षा फेब्रुवारी, मार्च, एप्रिल आणि मे महिन्यात घेण्यात येतात. ऑनलाईन परीक्षा संगणक-आधारित असतात. 

आई आई टी मेन्स (JEE Mains) साठी भाषा

JEE Mains परीक्षा या 13 भाषांमध्ये आयोजित केल्या जातात –

JEE Main परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यावर आयआयटीमध्ये प्रवेश मिळण्यासाठी JEE Advanced परीक्षा  द्यावी लागते.

JEE Mains मध्ये दोन पेपर्स असतात – एक B.tech प्रवेशासाठी आणि दुसरा B.Arch प्रवेशासाठी.

काही राज्यांमध्ये, राज्य अभियांत्रिकी महाविद्यालयांमध्ये  (National Institute of Technology NIT) प्रवेशासाठी JEE Mains परीक्षा उत्तीर्ण होणे देखील आवश्यक आहे. 

JEE main ची अधिकृत वेबसाइट jeemain.nta.nic.in ही आहे.

JEE Advanced

आयआयटीमध्ये प्रवेश मिळविण्यासाठी JEE Advanced ही जेईईनंतरची परीक्षा आहे.

आयआयटी खडगपूर, आयआयटी कानपूर, आयआयटी मद्रास, आयआयटी दिल्ली, आयआयटी बॉम्बे, आयआयटी गुवाहाटी आणि इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ सायन्स (आयआयएससी) बंगलोर या सात आयआयटींपैकी ही परीक्षा दरवर्षी आयोजित केली जाते.

Joint Admission Board च्या (JAB) देखरेखीखाली ही परीक्षा घेण्यात येते.

JEE advanced परीक्षेची ही अधिकृत वेबसाइट आहे – jeeadv.ac.in.

IIT ची तयारी कधी सुरू करायची?

ज्या विद्यार्थ्यांना आयआयटीमध्ये प्रवेश घ्यायचा असेल तर, त्यासाठी तयारी सुरू करण्याची योग्य वेळ दहावी उत्तीर्ण झाल्यानंतर लगेच ११ वीच्या वर्गापासून आहे. काही पालक तर आपल्या पाल्याला ८ व्या वर्गापासूनच आई आई टी साठी कोचिंग देणे सुरु करतात.

आयआयटीमध्ये जाणारे जवळपास सर्वच विद्यार्थी दहावी उत्तीर्ण झाल्यानंतर आयआयटी प्रवेश परीक्षेची तयारी सुरू करतात. हे विद्यार्थी कोचिंग संस्थेत क्लास लावतात व त्याचबरोबर अकरावी, बारावीचे सुद्धा शिक्षण पूर्ण करतात.

इच्छुकांना आयआयटी करण्यासाठी विज्ञान वर्गातून बारावी उत्तीर्ण होणे आवश्यक आहे.

तिसरा विषय म्हणून रसायनशास्त्र किंवा बायोटेक्नॉलॉजी आवश्यक असल्यास बाहेरील भौतिकशास्त्र आणि गणित असणे अनिवार्य आहे.

त्याच बरोबर आयआयटीमध्ये जाण्यासाठी 12 वी मध्ये 75% असणे आवश्यक आहे. एससी, एसटीसाठी टक्केवारीमध्ये थोडी सवलत देण्याचीही तरतूद आहे.

आई आई टी चे अभ्यासक्रम शुल्क (IIT Fees)

पूर्ण अभ्यासक्रमाचे शुल्क साधारणपणे रु ८-१० लाख इतके आहे. सेमिस्टर च्या पद्धतीमुळे प्रत्येक सेमिस्टरला रु एक लाख दहा हजार ते रु दीड लाख इतके असते.

IIT Exam Pattern म्हणजे काय?

ही परीक्षा अत्यंत अवघड मानली जाते. यामध्ये भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र आणि गणिताचे प्रश्न विचारले जातात.

आई आई टी ची प्रवेश परीक्षा कठीण असण्याचे एक कारण हे कि ह्या परीक्षेत उणे पद्धत (Minus Marking) अमलात आणली जाते.

IIT JAM म्हणजे काय?

IIT JAM चा full form आहे “Indian Institute of Technology – Joint Admission Test for MSc” अर्थात भारतीय तंत्रज्ञान संस्था – एम.एस.सी ची संयुक्त प्रवेश परीक्षा.

या परीक्षेत भाग घेण्यासाठी विद्यार्थ्यांकडे पदवी (Graduation) ची असणे आवश्यक आहे. IIT Jam या माध्यमातून B.Sc सारखे अभ्यासक्रम शिकणार्‍या विद्यार्थ्यांना आयआयटी संस्थांमध्ये जागतिक दर्जाच्या शिक्षणासाठी प्रवेश मिळतो.

भारतात एकूण 23 आई आई टी महाविद्यालये आहेत.

IIT मधून शिक्षण घेण्याचे फायदे

आई आई टी मधून पास झाल्यावर जगातील नामांकित कंपनीत नोकरी मिळू शकते. जसे कि गुगल, फेसबुक , व्हॉटस अँप , इन्स्टा ग्राम  वगैरे. आणि हे आई आई टी च्या मागे मोठे वलय असण्याचे एक मोठे कारण आहे. 

आई आई टी पास झालेल्या विद्यार्थ्यांना मिळणारा उत्तम पगार ह्याकडे देखील प्रामुख्याने बघितले जाते.

आयआयटीमध्ये किती वर्षे शिक्षण घ्यावे लागते?

आयआयटीमध्ये पदव्युत्तर अभियांत्रिकी पदवी मिळविण्यासाठी 4 वर्षे लागतात. जर कोणी पदव्युत्तर पदवीसह (Master’s course with a Bachelor’s Degree) पदव्युत्तर अभ्यासक्रम ड्युअल पदवी घेत असेल तर त्याचा कालावधी 5 वर्षे असेल.

आयआयटीसाठी कमीतकमी किती टक्के मार्क्स हवे?

आयआयटीमध्ये प्रवेशासाठी सर्वसाधारण आणि ओबीसी प्रवर्गातील विध्यार्थ्यांना 75% असणे अनिवार्य आहे, तर अनुसूचित जाती, जमाती आणि पीडब्ल्यूडी उमेदवारांसाठी 65% किमान असणे आवश्यक आहे.

आयआयटी परीक्षा कधी असते?

JEE Mains परीक्षा वर्षातून दोनदा घेतली जाते आणि JEE advanced परीक्षा वर्षातून एकदा घेतली जाते. JEE Mains ची परीक्षा दरवर्षी जानेवारी आणि एप्रिलमध्ये आणि Advanced मे महिन्यात घेतली जाते.

आयआयटीसाठी घेण्यात येणारी JEE Mains ची परीक्षा राष्ट्रीय चाचणी संस्था National Testing Agency (NTA) घेते, तर JEE Advanced संयुक्त प्रवेश मंडळाच्या संयुक्त विद्यमाने (Joint Admission Board) भारतातील पहिल्या सात आयआयटींपैकी एक घेतात.

आणि ही होती आय आय टी अभ्यासक्रमाची संपूर्ण माहिती, आम्ही अशा करतो आपल्याला आपल्या सर्व शैक्षणिक प्रवासामध्ये यश प्राप्ती आणि संतुष्टी चा भाव असो.